اما آنچه به عنوان نخل‌گرداني در شهر تفت در استان يزد ديده مي‌شود مراسمي كم‌نظير با نخلي بي‌بديل‌ است. عصر عاشورا نخل ماتم ميزبان عاشقان حسيني است كه از سرتاسر تفت گردهم مي‌آيند تا به جبران نبودنشان در روز عاشورا پيكر مولايشان را به‌طور نمادين تشييع نمايند. اين حس و حال ديدني است گويي مردم همه سال را به انتظار اين روز سپري مي‌كنند و روز عاشورا را نقطه عطفي در زندگي خود مي‌دانند.

نخل ماتم و مردم عزادار، سياه‌پوش در غم حسين (ع) مي‌شوند‌ و هيأت نخل‌بردار با پاي برهنه بر سينه و سرزنان (جوش‌‌زنان) به حسينه وارد مي‌شود.

عزاداران با ذكر يا حسين همزمان با پخش اذان به نيت سومين اختر تابناك آسمان امامت و ولايت نخل ماتم را سه‌بار دورتا‌دور حسينيه بر دوش گرفته و به حركت در مي‌آورند. پس از آن بر سر زنان در جلوي تكيه با حزن و اندوه به عزاداري و سينه‌زني مي‌پردازند. در اين غروب غم‌انگيز كه اندوه بر دل و جان مردم سايه افكنده، مراسم تشييع نمادين ذبيح ماه حرمت بر دوش‌هاي سنگين از بار غم صورت مي‌گيرد. چرا كه بدن مطهر و مقدس سالار شهيدان كربلا، بدون تشييع به خاك سپرده شد؛ هر ساله به جبران آن، اين مراسم تكرار مي‌شود.

2 نماي روبه‌رو و پشت نخل را سرومانند و به شكل حرم امامين (ع) ساخته‌اند كه يادآور راست‌قامتي و ايستادگي و عجين بودن معصومين و امامان شيعه و امام حسين(ع) با قلب و دل شيعيان است.

حرمين دو تاست و آن به 2 اصل امامت و نبوت اشاره دارد‌ و به وسيله 14 چوب رابط به عدد 14 معصوم به هم متصل ‌شده است.

كنگره‌هاي سرومانند اطراف حرمين به شكل سروهاي كوچك و به عدد شهداي كربلا يعني 72 كنگره بوده و در رأس هر حرم يك چوبه بلندي است كه بر سر آن پرچم و شمش‌هايي قرار مي‌گيرد كه بيانگر اصل صلح و دوستي و اصل جهاد و شهادت است.

2 طرف حرمين در رأس نخل، 3 جسم چوبين ستوني شكل و مثلثي شكل در كنار هم قرار گرفته‌ كه پيوستگي امام علي(ع) و امام حسين(ع) را يادآوري مي‌كند و گوياي آن است كه رسالت هر 3 بر خلاف مبارزاتشان يكي است.

اسكلت نخل گرچه در طول سال در جايگاه خود كه به صُفّه نخل مشهور است قرار دارد اما مورد توجه و احترام مردم است و چه بسا مردماني كه به‌واسطه ذكر يا حسين‌شان در صُفّه نخل به حاجت رسيده‌اند. پايان‌بخش مراسم عاشوراي تفت شام‌غريباني است كه در آن عزاداران با روشن نمودن شمع‌هايي به سوگواري مي‌نشينند.